უცნობი ფაქტები ფსიქოლოგიის შესახებ… – 13 ფსიქოლოგიის მამა
ფილოსოფიურ კონტექსტში ფსიქოლოგია ჯერ კიდევ არსებობდა დაახლოებით ათასი წლის წინ ძველ საბერძნეთში, ეგვიპტეში, ინდოეთში, სპარსეთში და ჩინეთში.
387 წელს პლატონის აზრით, ტვინი იყო ის ადგილი, სადაც ფსიქიკური პროცესები მიმდინარეობს, ხოლო ძვ. წ. 335 წელს არისტოტელეს აზრით, ეს ადგილი იყო გული.
ავიცენა, ცნობილი მუსლიმი ექიმი, დაბადებული 980 AD, შეისწავლა და მკურნალობდა ეპილეფსიას, კოშმარებს და ამნეზიას. ამბობენ რომ პირველი საავადმყოფოები სადაც სამკურნალოდ გამოიყენებოდა ფსიქიატრიული მიდგომები შეიქმნა ისლამი ექიმების მიერ ჯერ კიდევ შუა საუკუნეებში
1774 წელს ფრანც მესმეიერმა განაცხადა, რომ ჰიპნოზი ან “მესმეიერიზმი” შესაძლოა გარკვეული სახის ფსიქიკური დაავადებების განკურნების საშუალება გამხდარიყო
1879 წელს, ვილჰელმ ვუნდტმა, გერმანიაში, დააარსა ფსიქოლოგია, როგორც დამოუკიდებელი ექსპერიმენტული საველე სწავლება. მან შექმნა პირველი ლაბორატორია, რომელმაც განახორციელა ფსიქოლოგიური კვლევა ექსკლუზიურად ლაიფციგის უნივერსიტეტში. ვუნდი ცნობილია დღეს, როგორც ფსიქოლოგიის მამა.
1890 წელს ამერიკელმა ფილოსოფოსმა, უილიამ ჯეიმსმა გამოაქვეყნა წიგნი სახელწოდებით “ფსიქოლოგიის პრინციპები”. რომელიც მრავალი ათწლეულის განმავლობაში განიხლებოდა ფსიქოლოგების მიერ. იმავე წელს, ნიუ-იორკის შტატმა განახორციელა სახელმწიფო ზრუნვის აქტი, რომელშიც ფსიქიკური პრობლემების მქონე ადამიანებს უნდა დაეტოვებინათ თავიანთი ღარიბული სახლები და გადასულიყვნენ მკურნალობისთვის კეთილმოწყობილ საავადმყოფოში.
1890 წელს G. Stanley Hall-ის ხელმძღვანელობით დაარსდა ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაციის (APA)
Hermann Abbingaus, რომელიც ცხოვრობდა 1850- 1909 წლებში და მუშაობდა ბერლინის უნივერსიტეტში, იყო პირველი ფსიქოლოგი,რომელიც ინტენსიურად შეისწავლიდა მეხსიერებას.
ივან პავლოვი, რომელიც ცხოვრობდა 1849-1936, განახორციელა ცნობილი ექსპერიმენტი, რომელმაც აჩვენა, რომ ძაღლები აქვთ ნერწყვის ყლაპვის ინსტიქტი როდესაც ისინი ელოდებიან საკვები – შემოიღო “კონდიცირების“ კონცეფცია
1856-1939 წლებში მცხოვრები ავსტრიელი ფსიქოლოგი ზიგმუნდ ფროიდმა ფსიქოანალიზის, როგორც ფსიქოთერაპიის სახეობის მეთოდი გამოიგონა. მან გამოიყენა ინტერპრეტაციის მეთოდები, ინტროსპექცია და კლინიკური დაკვირვებები გონების გამოსაკვლევად.
E. B TITCHENER, ამერიკელი მეცნიერი, რომელსაც მტკიცედ სჯეროდა სტრუქტურალიზმის, რომელიც აქცენტს აკეთებდა კითხვაზე: “რა არის ცნობიერება?”
უილიამ ჯეიმსი და ჯონ დუეი იყვნენ ძლიერი მორწმუნეები ფუნქციონალიზმში, რომლებიც ასევე მთავარ კითხვად სვამდნენ თუ “რა არის ცნობიერებაში?”
დებატებმა ფუნქციონალისტებსა და სტრუქტურისტებს შორის გამოიწვია ინტერესის სწრაფი ზრდა ფსიქოლოგიის მიმართ ამერიკის შეერთებულ შტატებში და სხვა ქვეყნებში, და შეიქმნა პირველი ფსიქოლოგიური ლაბორატორია ამერიკის შეერთებულ შტატებში, ჯონ ჰოპკინსის უნივერსიტეტში.
1913 წელს ამერიკელმა ფსიქოლოგმა ჯონ ბ. ვატსონმა დააფუძნა ახალი მოძრაობა, რომელმაც შეცვალა ფსიქოლოგიის აქცენტი.ის ამტკიცებდა, რომ ქცევა ეს არ არის შედეგი, შიდა ფსიქიკური პროცესებისა, თუ როგორ უპასუხოს გარემოს. ბიჰევიორიზმში განიხილეს თუ რამდენად შეუძლია ადამიანს დაისწავლოს ახალი ქცევა ახალ გარემოში.
ჰუმანისტებმა განიხილეს ქცევითი და ფსიქოანალიზური თეორია, როგორც ძალიან დეჰუმანიზაცია.
იმის ნაცვლად, რომ არ ყოფილიყვნენ გარემოს მსხვერპლნი მათ შესთავაზა, რომ ადამიანები არიან შინაგანად კარგები და რომ ჩვენი საკუთარი ფსიქიკური პროცესები აქტიურ როლს ასრულებენ ჩვენს ქცევაზე.
ჰუმანიზმი დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ემოციებს, თავისუფალ ნებას და ადამიანის გამოცდილების სუბიექტურ ხედვას.
კოგნიტური თეორია დაინერგა 1970 იან წლებში და ეს განიხილებოდა, როგორც აზროვნების ფსიქოლოგიის სკოლა.
შემეცნებითი თეორეტიკოსები თვლიან, რომ გარემოდან ჩვენს მიერ მიღებულ ინფორმაციას ჩვენ ვგრძნობთ და შემდეგ ხდება მონაცემების გადამუშავება და გონებრივი ორგანიზება, მანიპულირება, დამახსოვრების, და დაკავშირება იმ ინფორმაციასთან, რომელიც ჩვენში უკვე არსებობს.
შემეცნებითი(კოგნიტური) თეორია გამოიყენება ენის, მეხსიერების, სწავლის, აღქმის სისტემების, ფსიქიკური დარღვევებისა და სიზმრებისთვის.
თარგმნა: მარიამ იველაშვილმა